Web tabanlı e-mail sistemleri son yıllarda oldukça popüler olmuştur. Webmail sistemler bir Internet Cafe' den veya arkadaşınızın bilgisayarından posta kutunuza erişim sağlamak için güvenli, zahmetsiz ve hızlı bir çözümdür. Bu yazımızda aynen Hotmail gibi ama tabii ki çok daha basit, ilkel bir webmail programının nasıl hazırlanabileceğini, daha sonra hangi adımları takip etmemiz gerektiğini inceleyeceğiz.

Bir webmail programı en azından 5 bileşenden oluşur.

* Kullanıcının gerçekten kim olduğunu anlamamıza yarayan kullanıcı adı ve şifrenin alındığı ve onaylandığı bölüm. Buradan alınan şifre ve kullanıcı adı normal şartlarda kullanıcının pop3 veya imap şifresi olmalıdır.
* e-mailların IMAP veya POP3 sunucudan alınması.
* Posta kutusu(folder) yönetimi. Kullanıcının e-maillarını hazırda varolan dizinlerde saklayabilmesi veya yeni dizinler yaratabilmesi, modifiye edebilmesi.
* Yeni e-mail yaratma ve gönderme modülü.
* Attachment(Eklenti) yönetimi.

Bir webmail programının temel işlevini yerine getirmesi için en basitinden e-mailları sunucudan çekip, gösterebilmesi ve yeni mail atabilmesi yeterlidir. Bu yazımızda da güvenlik, eklentiler, dizin vb... ayrıntılara girmeden mesajlarımızı sunucu üzerinden okuyabilmemiz için gerekli bir arayüz hazırlamak temel amacımızdır.
PHP' nin hazırlanması gerekli modüllerin kontrol edilmesi.

PHP ile birlikte bir sunucudaki imap veya pop3 sunucuya bağlanıp üzerinde işlem yapabilmek için hazır fonksiyonlar gelmektedir. PHP manualinde IMAP functions başlığı altındaki fonksiyonları kullanmak için PHP' nin --with-imap desteği ile derlenmiş olması gereklidir. Değişik durumlara göre gereksinimler şöyle özetlenebilir.

* Kaynak koddan derleyen kişiler : ilk olarak c-client paketini indirip kurmalıdırlar. Kurulum biraz zahmetlidir. Ayrıntılı kurulum bilgilerine paketle birlikte gelen dokümanlardan ulaşabilirsiniz. Doğru kurulum yapılmadığı takdirde PHP, --with-imap parametresi ile derlenmede sorun çıkaracaktır.
* Red Hat tabanlı Linux kullanıcıları : sadece php-imap paketini kurarak ve php.ini dosyalarında "extension=imap.so" yazan yerin başındaki ; (noktalı virgül) ü kaldırarak kurulumu tamamalayabilirler.
* Debian GNU/Linux kullanıcıları : "apt-get install php-imap" komutunu vererek gerekli işlemleri tamamlayabilirler.
* Windows kullanıcıları : makinelerinde php_imap.dll dosyasının olduğundan emin olduktan sonra php.ini dosyasında ";extension=php_imap.dll" yazan satırın başındaki ; (noktalı virgül) işaretin kaldırarak kurulumu tamamlarlar. Bu dosya mevcut değilse netten bulabilirsiniz.

PHP' ye IMAP fonksiyonlarının yüklü olup olmadığını bir php scriptine sadece aşağıdaki kodu yazarak test edebilirsiniz.

phpinfo();
?>

Bu php scriptinin çıktısında imap yazan tabloyu arayınız. Tablo mevcutsa kurulum tamamlanmıştır.
Kullanıcının login olması ve gerekli bilgilerinin alınması

Bu iş için hazırladığımız script kullanıcıdan username ve password bilgisini alacaktır. Ardından girilen bilgiler doğru mu kontrol edilecek, doğru ise sunucu üzerindeki mailları listelenmek üzere INBOX' a yönlendiriliecektir. Kullanıcı bilgilerini almak için PHP authentication kullanıyoruz.
login.php dosyası

error_reporting(32);
if (!$PHP_AUTH_USER) {
Header("WWW-authenticate: basic realm="MAIL KONTROL"");
Header("HTTP/1.0 401 Unauthorized");
} else {
Header("Location:inbox.php");
}
?>

Yukarıdaki basit scriptte kullanıcıdan gerekli bilgileri alıp inbox.php scriptine yani sunucudaki mailların listelendiği scripte yönlendirme yapıyoruz.

webmail programı kimi kullanıcıların sandığının aksine hiç bir şekilde ana sunucudaki mailları başka bir makineye çekmez. inbox listelendiği vakit dahi, sadece ana makinedeki mailların başlık bilgileri istenir ve bunlar çoğu zaman bir array' de bekletilir veya direk print out olarak ekrana yazdırılır. Biz ilk olarak headers adlı bir arrayde mesaj başlıklarını toplayıp ardından ekrana yazdıracağız.
inbox.php

error_reporting(32);
$SUNUCU = "{operamail.com/pop3}";
$link= imap_open($SUNUCU, $PHP_AUTH_USER, $PHP_AUTH_PW);
$headers = imap_headers($link);
echo "

INBOX

";
echo "Posta kutunuzda " . count($headers) . " mesaj var.

";

for ($x = 1; $x <= count($headers) ; $x++) {
$idx = ($x -1);
echo "$headers[$idx]
";
}
?>

inbox.php scripti ilk olarak sunucuya bir pop3 bağlantısı yaratır. Dikkat ettiyseniz pop3 bağlatısı diyorum ama pop3 olarak bağlanıyorum. PHP, imap ve pop3 arasındaki benzerliklere dikkat çekerek ikisini birbirinden ayırmamıştır. yukarıdaki kodun $SUNUCU = ... yazan kısmındaki pop3' ü imap olarak değiştirirseniz sunucudaki 110 nolu pop3 portu yerine 143 nolu imap portundan iletişim sağlarsınız hepsi bu kadar. IMAP ile pop3 arasındaki asıl farklılık dizin yönetiminde karşımıza çıkacaktır ki bu konu yazımızın amacını oldukça aşar.

imap_headers() fonksiyonu açık olan pop3 bağlantısından girilmiş olan kullanıcı adı ve şifreye ait kullanıcının mesajlarının başlıklarını otomatik olarak alan bir fonksiyondur. Çıktısı bir arraydir ve biz de bu array' i headers adlı değişkene atıyoruz. Ardından da bir for döngüsü içerisinde arrayin içeriğini teker teker ekrana yazdırıyor ve mesajoku.php' ye bir link yaratıyoruz.

Kullanıcı inbox.php' den bir mesaja tıkladığında artık o mesajı okumak istediğini belirtmiştir. Bizim yapmamız gereken bu mesajın artık tamamını sunucudan çekerek kullanıcıya okuması amaçlı sunmaktır. En temel bilgiler olan header(başlık) bilgileri yani Subject, From, To, Date gibi bilgileri de yine PHP' nin bize sunduğu olanaklardan faydalanarak elde edeceğiz. Olanak derken, PHP' nin imap_header() fonksiyonundan bahsediyoruz.
mesajoku.php

error_reporting(32);
$SUNUCU = "{operamail.com/pop3}";
$link = imap_open($SUNUCU, $PHP_AUTH_USER, $PHP_AUTH_PW);
$header = imap_header($link,$num);

echo "Kimden : " . $header->fromaddress . "
";
echo "Kime : " . $header->toaddress . "
";
echo "Tarih : " . $header->Date . "
";
echo "Baslik : " . $header->Subject . "

---

"; echo nl2br(imap_body($link,$num)); echo "

INBOX"; ?>

Yukarıdaki kısa script gerçekten de sunucudan e-mailın çekilmesi, başlık bilgilerinin gösterilmesi ve mesajın okunması için yeterli işlevi yerine getirebilmektedir. Yine ilk satırlarda gerekli pop3 bağlantısını yaratıyoruz ve ardından da imap_header fonksiyonu yardımıyla mesajın başlık bilgilerini $header adlı bir array içerisine atıyoruz. hangi mesajın sunucudan çekileceğini ise $num adlı değişkenden elde ediyoruz. Bu değişken inbox.php' den bize bir URL referans değişkeni olarak gönderilmişti.

echo ile bağlayan satırlar kendi kendisini açıklar derecede basit ve anlaşılırdır. Burada dikkat çekilmesi gereken nokta ise imap_body fonksiyonudur. Bu fonksiyon mesajın başlık bilgisinin haricinde mesajın body kısmını oluşturan metni geri döndürür ve çıktısı string' dir. Bunu hiç bir değişkene atamadan direk ekrana yazdırarak webmail programımızın en temel işlevlerini tamamlamış oluyoruz.

Yukarıdaki kodları bir araya koyarak bir yazılım ortaya çıkardığınızda ve gündelik hayatınızda kullanmaya başladığınızda bazen garip karakterlerle dolu ve okunması pek mümkün görünmeyen mesajlar alacaksınız. Bu tür mesajlar MIME mesajlardır ve okunması için ekstra işlemlerden geçirilmesi gereklidir. Eğer kendiniz test etmek istiyorsanız sunucu makinedeki hesabınıza bir attachmentlı e-mail gönderin ve attachment' ın nasıl göründüğüne bir bakın. Bu tür mailların okunması işlemi yukarıda yazılanlardan çok daha kompleks işlemlerdir.

Yazılımı geliştirmek isteyen kullanıcılar, ilk olarak MIME hakkında ayrıntılı bigiye sahip olmalı, ardından PHP' nin imap fonksiyonlarını manual' dan incelemelidir. IMAP ve pop3' ün standartları hakkında bilgi sahibi olduktan sonra imap üzeirnde folder kavramlarına yönelmelidirler. Son olarak da MIME mesaj göndermeyi tamamladığınızda Hotmail benzeri bir yazılım üretmemeniz için hiç bir sebep yoktur.

Yazılımı üretirken Postaci Webmail, BasiliX gibi Türk üretimi webmail paketlerin kodlarının incelenmesini öneriyorum.